Bijstand

• Veranderprogramma's Doorbraak naar werk en Zorg Dichterbij;
• Regulier programma R6, taakveld 6.4 Begeleide participatie.
  Voor het verstrekken van inkomensondersteunende regelingen wordt samengewerkt met de uitvoerders Werk van de Participatiewet, de teams leefomgeving en sociale wijkteams. Als er mogelijkheden zijn richting uitstroom naar werk worden mensen overgedragen voor begeleiding naar werk. Voor bevordering persoonlijke zelfredzaamheid wordt samengewerkt met de sociale wijkteams.

Armoedebestrijding
Armoede is niet alleen een tekort aan financiële middelen, maar heeft ook een verbinding met een tekort aan sociale en culturele middelen. Vanuit die definitie raakt armoede aan vrijwel alle beleidsterreinen in het sociaal domein:

• Participatie en tegengaan sociaal isolement - GelrePas en Maatwerkvoorziening bestaanszekerheid;
• Gezondheid (sport) - GelrePas;
• Onderwijs - Tegemoetkoming schoolkosten;
• Inkomen - Bijzondere bijstand, Individuele Inkomenstoeslag en Kwijtschelding gemeentelijke lasten.

De meerjarige beleidskaders zijn opgenomen in de Armoedeagenda 2015 - 2018 (2014).
Met de vaststelling van de nota Doorontwikkeling armoedebeleid en schulddienstverlening is ingestemd met de beweging naar een maatwerkvoorziening bestaanszekerheid. Met deze beweging sluit het armoedebeleid beter aan op de wijksturing en de veranderopgaven Doorbraak naar werk en Zorg dichterbij.

Bijstand

• De ontwikkelingen in het uitkeringenbestand 2017 laat het volgende beeld zien:
• Momenteel ontvangen circa 7.700 huishoudens een Participatiewetuitkering;
• Op basis van de statische cijfers zien we over de eerste 4 maanden een stijging van 72 uitkeringen (+0,9%). In de eerste 4 maanden van 2016 was de stijging van uitkeringen 218 (+3,1%). 2017 is beter begonnen dan 2016 jaar en de groei van het bestand lijkt af te vlakken.
• Voor de komende jaren verwacht het CPB landelijk een toename van het aantal bijstandsuitkeringen. Bij ongewijzigd beleid piekt het aantal in 2019 en 2020 op 435.000. Pas in 2021 is er een lichte daling naar 430.000.

Armoedebestrijding

• Ramingen van het SCP laten zien dat armoede in Nederland iets afneemt. Het aantal kinderen dat in armoede opgroeit, neemt echter toe. Vanaf 2018 wordt daarom extra ingezet op de bestrijding van kinderarmoede in Arnhem;
• Indexatie Armoedeagenda
  In het coalitieakkoord 2014-2018 'Met de stad' is de afspraak (W4) gemaakt om het budget voor het armoedebeleid jaarlijks mee te bewegen met de landelijke ontwikkeling van het aantal minima. Hiervoor is de volgende afspraak gemaakt: "Het budget voor armoedebeleid in de begroting wordt bepaald door het begrote budget in het voorgaande jaar te vermeerderen of te verminderen met de procentuele toe- of afname van het aantal huishoudens met een laag inkomen (op basis van landelijke ramingen in het jaarlijkse armoedesignalement van het CBS/SCP)." Aangezien de ramingen een afname van armoede in Nederland laten zien, heeft het college besloten de indexering voor het budget armoedebeleid op -3,5% vast te stellen. De begroting voor 2018 wordt hiermee naar beneden bijgesteld met 0,3 miljoen;
• De GelrePas, het project 'De Arnhemse jeugd doet mee' en de nieuwe tegemoetkoming schoolkosten dragen eraan bij dat kinderen meedoen in Arnhem;
• Armoedeagenda/beschermingsbewind
  Het aantal mensen dat door de rechtbank onder beschermingsbewind wordt gesteld neemt in Arnhem (evenals landelijk) al jaren toe. Al zijn de stijgingspercentages in Arnhem lager dan landelijk. Budgetondersteuning op Maat (BooM) is vanaf voorjaar 2016 verder doorontwikkeld naar een echt maatwerkproduct, dat landelijk, door rechtbank en vooral door inwoners wordt gewaardeerd als lichter alternatief voor beschermingsbewind. Met ingang van 1 januari 2018 worden de producten van BooM na een aanbesteding uitgevoerd door een marktpartij (PLANgroep). De verwachting is dat de tarieven per product dan lager liggen dan in de huidige situatie (als tijdelijk gemeentelijk onderdeel met inleenkrachten).

• Budgetondersteuning op Maat (BooM)
  De huidige inzet van BooM is echter onvoldoende gebleken om de kosten voor beschermingsbewind omlaag te brengen. De aannames van de eerder opgestelde businesscase is niet gerealiseerd.
  In de businesscase is gerekend met een aantal van 100 inwoners dat jaarlijks instroomt in BooM. In 2016 bleef deze instroom nog achter op de planning, in 2017 lijkt deze instroom conform de aanname in de businesscase. Geconcludeerd kan worden dat – met een te langzame start – het aantal inwoners dat rechtstreeks wordt verwezen naar BooM zich conform de verwachtingen ontwikkelt.
  Het aantal verwijzingen van inwoners naar beschermingsbewind neemt nog steeds toe. Het is nauwelijks mogelijk gebleken hierop als gemeente invloed te krijgen. De toename heeft deels te maken met de 'Wet wijziging curatele, beschermingsbewind en mentorschap' dat sinds 2014 van kracht is.
  In de businesscase is aangenomen dat het aantal inwoners in beschermingsbewind afneemt. Hierbij werd uitgegaan van vrijwillige samenwerking met en medewerking van bewindvoeringskantoren om onderbewind-gestelden over te brengen naar het goedkopere en lichtere BooM. Deze verschuiving van inwoners heeft nauwelijks plaatsgevonden.
  Aannames in de businesscase BooM blijken niet correct. Hierdoor wordt voor 2017 een tekort van €1 miljoen verwacht. Structureel wordt een majeur tekort verwacht voor de komende jaren dat, als er niet krachtig wordt ingegrepen, zal oplopen tot ca. €1,8 miljoen in 2021.

• Maatregelen aanpak BooM voor kostenbesparing
  De resultaten geven opnieuw aanleiding om de aanpak vanuit BooM aan te passen. De volgende maatregelen worden voorgesteld:
  - om het tekort te beperken een groter beroep te doen op de draagkracht van inwoners bij het verstrekken van bijzondere bijstand en inzetten individuele inkomenstoeslag (IIT) voor beschermingsbewind;
  - sterkere verbindingen te gaan leggen met vooral de sociale wijkteams, maar ook teams Leefomgeving, organisaties die verwijzen, Rechtbank en de aanpak 'Vroeg Eropaf' om de instroom naar BooM (als 'voorliggende voorziening') te stimuleren. Doel is dat bij vragen op financieel gebied, altijd eerst de Arnhemse Route wordt doorlopen en wordt gekozen voor de best passende en lichtste vorm van ondersteuning. Beschermingsbewind is een zeer zware en ingrijpende vorm. Dit in lijn met de visie: 'Doen wat nodig is'. Hiermee wordt tevens voorkomen dat onnodig beschermingsbewind wordt ingezet;
  - te stoppen om vanuit BooM mensen actief te benaderen die nu al in beschermingsbewind zitten aangezien dit onvoldoende resultaat heeft. Dit leidt tot een besparing op de screeningskosten van BooM. Alleen bij bewindvoeringskantoren waarmee goed wordt samengewerkt, wordt de werkwijze vervolgd. Met deze kantoren wordt een actieve samenwerking over en weer aangegaan;
  - het product BooM is recent na aanbesteding gegund aan PLANgroep (voert ook de financieel-technische schulddienstverlening in Arnhem uit) gegund. Deze partij levert de dienstverlening BooM per 1 januari 2018; vanaf die datum vindt afrekening per afgenomen traject plaats. Daarbij is sprake van een lager tarief per afgenomen product. Hiermee is de ondersteuning vanuit BooM (€ 725) op jaarbasis goedkoper dan beschermingsbewind (€ 1.700);
  - de monitoring van zowel BooM als beschermingsbewind minimaal per kwartaal in te richten en van daaruit bij te sturen;
  - te beraden op maatregelen die daadwerkelijk bijdragen aan een afname van het aantal inwoners in beschermingsbewind. Dit vraagt wellicht om onconventionele oplossingen. Tot die tijd wordt ingezet op het maximaal inzetten op het bevorderen van de instroom naar BooM.

• Prognose Bijzondere Bijstand: Armoedeagenda
  Financiële problemen en armoede maken de kans om mee te doen in onze maatschappij kleiner. Daarom wordt met nadruk ingezet op het voorkomen hiervan en een armoedebeleid waarmee met de juiste middelen een grote groep Arnhemmers en vooral kinderen worden bereikt. Op 27 juni 2016 is de doorontwikkeling van de Armoedeagenda en schulddienstverlening geamendeerd vastgesteld. De nieuwe maatregelen hebben waar mogelijk een preventief karakter en hebben tot doel de zelfredzaamheid van inwoners te vergroten.
  In de prognoses van de bijzondere bijstand wordt een structureel tekort voorzien.

• Tegemoetkoming dierenartskosten voor minima
  Tijdens de behandeling van de Perspectiefnota 2018-2021 is naar aanleiding van de ingediende motie van de Partij voor de dieren ("Tegemoetkoming dierenartskosten voor minima" (17M22) toegezegd om de mogelijkheid te onderzoeken om in samenwerking met dierenartsen te komen tot een kortingsregeling via de GelrePas. Een onderzoek hiernaar wordt gestart;

• Kwijtschelding afvalstoffenheffing
  Om de inkomsten en uitgaven van de Armoedeagenda op termijn weer in balans te brengen, is besloten om de kwijtschelding van de afvalstoffenheffing te verlagen. De invoering van Diftar is een goed moment om de kwijtschelding op afvalstoffenheffing te beperken. Minima hebben dan immers meer dan voorheen directe invloed op de kosten van hun afval. De besluitvorming rondom Diftar is nog gaande.

Armoedebestrijding

• Gecontracteerde en gesubsidieerde partijen (incl. armoedepact);
• Stichting Leergeld, Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds.
• Partners Arnhemse Dialoog

Bijstand

• Staat van de Stad 2017;
• Gebiedsprofielen sociaal domein 2016 ;
• Landelijke indicatorenset BBV (www.waarstaatjegemeente.nl).

Armoedebestrijding

• Op landelijk niveau kwamen in voorgaande jaren de zogenaamde armoedesignalementen uit.

Vanaf 2015 is deze publicatie veranderd in 'Armoede en sociale uitsluiting' (2015);

• Cijfers over armoede in Arnhem zijn te vinden in de 'Trendrapportage Inkomen en Armoede', een (vanaf 2016) jaarlijks terugkerende publicatie van Onderzoek en Statistiek (gemeente Arnhem);
• Gebiedsprofielen sociaal domein 2016 ;
• Landelijke indicatorenset BBV (www.waarstaatjegemeente.nl) .

Raadsonderwerpen

Armoedebestrijding bijzondere bijstand

• Oplopende kosten beschermingsbewind en te nemen maatregelen;
• Armoedebeleid ZZP'ers en ondernemers;
• Armoedebeleid niet-westerse migranten.

Actuele beleidskaders

Armoedebestrijding

• nota doorontwikkeling Armoedeagenda en schulddienstverlening (2016);

• Armoedeagenda 2015 - 2018 (2014).